|
مستند دانستنیها
مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲ (به انگلیسی: McDonnell Douglas F-4 Phantom II) مشهور به فانتوم[۱] (فانتوم در زبان انگلیسی به معنای شبح است) جنگنده/بمب‌افکن دو سرنشینه و ۲ موتوره مافوق صوت و دوربرد است که توانایی عملیات در همه شرایط آب‌وهوایی را دارد. از فانتوم به عنوان یکی از بهترین جنگنده‌های سده بیستم میلادی نام برده می‌شود.[۲] فانتوم ۲ از سال ۱۹۶۰ وارد خدمت در نیروی دریایی ایالات متحده گردید و کمی بعد نیروی هوایی و نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده هم استفاده از آن را آغاز کردند. شرکت مک‌دانل داگلاس این هواپیما را تا اواخر دهه ۱۹۷۰ برای نیروی دریایی ایالات متحده می‌ساخت[۳] سرعت فانتوم به عنوان یک جنگنده بزرگ به بیش از ۲.۲ ماخ می‌رسد، در عین حال توانایی حمل ۸۴۸۰ کیلوگرم سلاح و مهمات از جمله موشک٬ راکت و بمب را در ۹ جایگاه خارجی دارا می‌باشد. اف-۴ مانند دیگر رهگیرهای زمان خود بدون توپ مسلسل داخلی طراحی شده بود اما در مدل‌های بعدی، توپ گاتلینگ ۲۰م‌م ام۶۱ والکان در آن جاسازی شد. این جنگنده در ابتدای خدمت خود توانست ۱۵ رکورد جهانی هنگام پرواز همچون حداکثر سرعت و حداکثر ارتفاع پرواز[۴] را به خود اختصاص دهد.[۵] فانتوم به طور گسترده در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت و به عنوان یک جنگنده برتری هوایی (و در اواخر جنگ شناسایی و بمب‌افکن) به خوبی ایفای نقش نمود. فانتوم آخرین جنگنده نیروی هوایی آمریکا بود که خلبانان تک‌خال زیادی در قرن بیستم داشت. در جنگ ویتنام، یک خلبان از نیروی هوایی آمریکا[۶] و یک خلبان از نیروی دریایی آمریکا هرکدام به پنج پیروزی در نبرد هوایی دست یافتند و به عنوان خلبان تک‌خال رسیدند.[۶] این هواپیما در طی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ ستون فقرات نیروی هوایی آمریکا را تشکیل می‌داد. این هواپیما به‌تدریج با هواپیماهایی جدیدتری همچون اف۱۵ و اف۱۶ در نیروی هوایی امریکا، اف-۱۴ تام‌کت و اف-۱۸ هورنت در نیروی دریایی آمریکا جایگزین شد. در سال ۱۹۹۱ در جنگ خلیج فارس از فانتوم اف-۴ برای شناسایی، شکار رادارها و موشکهای زمین‌به‌هوا و نیز تحت‌فشار قرار دادن جنگنده‌های عراقی استفاده شد تا اینکه در سال ۱۹۹۶ میلادی رسماً بازنشسته شد[۷][۸]. فانتوم اف-۴ تنها هواپیمایی بود که در هر دو تیم نمایش هوایی ایالات متحده یعنی تاندربیردز نیروی هوایی (اف۴ای) و بلو آنجل نیروی دریایی (اف۴جی) بکار گرفته شد[۹][۱۰][۱۱]. فانتوم علاوه بر نیروهای دریایی و هوایی ایالات متحده در ارتش ۱۱ کشور دیگر نیز خدمت کرده‌است. فانتوم‌های اسراییلی در درگیری‌های اعراب و اسراییل عملیات‌های بسیاری انجام داده‌اند. دولت ایران در سال ۱۹۷۴ تعداد ۲۰۹ فروند از این جنگنده را خرید که در جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کردند. این هواپیما هنوز در نیروی هوایی ۱۱ کشور از جمله ایران (انواع دی، ئی، و آرافئی) خدمت می‌کند. در نیروی هوایی ایالات متحده از آن به عنوان پهپاد (بدون سرنشین) به عنوان هدف در تمرینات موشکی و درگیری‌های هوایی استفاده می‌شود. خط تولید این هواپیما از ۱۹۵۸ تا ۱۹۸۱ فعال بوده و ۵۱۹۵ فروند اف-۴ در آن تولید شده‌است که بیشترین تعداد هواپیمای مافوق صوت تولید شده از یک نوع در آمریکاست[۹]. محتویاتتوسعهدر سال ۱۹۵۳ دفتر طراحی مک‌دانل کار بر روی اصلاح اف۳اچ را آغاز نمود. در سال ۱۹۵۴ یک نمونه کامل از هواپیمای طراحی شده به نام اف۳اج-جی ساخته شد و به نیروی دریایی ارائه گردید. این طرح به شدت مورد توجه قرار گرفت و بنابراین دستور ساخت دو فروند نمونه اولیه از سوی نیروی دریایی به مک‌دانل داده شد. این طرح، هواپیمایی بود تک‌سرنشین و مجهز به ۴ قبضه مسلسل ۲۰ میلیمتری و دارای ۱۱ جایگاه حمل بمب و یا موشک که توانایی عملیات در هر شرایط آب‌وهوایی را دارا بود. نیروی رانش آن توسط ۲ موتور از نوع جی-۶۵ تامین می‌گردید و این جنگنده را به راحتی به سرعت ۱٫۵ ماخ می‌رساند. اما در سال ۱۹۵۴ میلادی با توجه به شرایط جدید حاکم بر سیاست خارجی ایالات متحده و مأموریت‌های محوله به نیروی دریایی، موارد مهمی به قابلیت‌های درخواستی مورد نظر برای این جنگنده اضافه شد که موجب تاخیر در طراحی و ساخت این هواپیما گردید، از جمله این موارد می‌توان قابلیت شرکت در عملیات‌های رهگیری و دفاع، قابلیت پرواز در شرایط جوی مختلف و مشکل، اضافه شدن یک رادار پیشرفته و افزودن نفر دوم به خدمه برای هدایت رادار را نام برد. طراحینگاه کلی
کابین اف۴ فانتوم ۲
فانتوم اف۴، جنگنده-بمب‌افکن دوسرنشینه‌ای است که به عنوان هواپیمای رهگیر برای پر کردن خلأ موجود در جنگنده‌های دفاعی نیروی دریایی آمریکا طراحی شد. از نوآوری‌های بکار رفته در آن می‌توان به رادار دوپلر پالس پیشرفته آن و نیز بکارگیری گسترده تیتانیوم در بدنه آن اشاره کرد.[۱۲] علاوه بر اندازه و بیشینه وزن برخاست بالای ۶۰،۰۰۰ پوندی (۲۷،۰۰۰ کیلوگرم) آن، اف۴ بیشینه سرعت ۲،۲۳ ماخ را دارد و نرخ اوجگیری اولیه آن بیش از ۴۱،۰۰۰ فوت بر دقیقه (۲۱۰ متر بر ثانیه) است.[۱۳] نه محفظه خروجی آن توانایی حمل بیش از ۱۸،۶۵۰ پوند (۸۴۸۰ کیلوگرم) سلاح، شامل موشکهای هوابه‌هوا، هوابه‌زمین، هدایت‌شده، هدایت‌نشده و بمبهای هسته‌ای را دارد.[۱۴] همچون دیگر هواپیماهای رهگیر آن زمان، اف۴ بدون توپ داخلی بود.[۱۵] طراحی این هواپیمای جنگنده دوسرنشینه که برد بالا و امکان حمل جنگ‌افزار بالایی را داشت پایه‌ای برای طراحی نسل بعدی جنگنده‌های سبک بهینه شده برای جنگ در طول روز بود.[۱۶] ویژگی‌های پروازدر جنگهای هوایی بزرگترین برتری فانتوم شتاب بالای آن بوده است. این توانایی باعث می‌شد خلبان‌های متبحر حق انتخاب برای آغاز یک جنگ هوایی یا عقب نشینی از آن را داشته باشند.[۱۷] هواپیمای غول پیکر فانتوم که برای شلیک موشکهای هدایت شونده با رادار طراحی شده بودند چابکی رقبای ساخت شوروی خود را نداشتند و گاه در مانورهای سخت از مسیر خود منحرف شده و دچار پیچ خوردن‌های غیر قابل کنترل می‌شد، با این حال خلبانان معتقد بودند که هواپیما انعطاف خوبی در عملکرد دارد و پرواز با آن راحت است. در سال ۱۹۷۲ به بال‌های مدل اف-۴ ئی، پیش‌بال را افزودند که به آن توانایی مانور با زاویه حمله بالا را می‌داد.[۱۸] ویدیویی از پرواز اف-۴ فانتوم۲
موتورهای جی ۷۹ دود سیاه غلیظی را تولید می‌کرد که فانتوم‌ها را از دور قابل شناسایی می‌کرد.[۱۹] خلبانها این دود را با بکار گیری حالت پس سوز از میان می‌بردند[۲۰] اما این کار راندمان سوخت را کم می‌کرد. بعضی از خلبانها پس سوز را در یک موتور هواپیما استفاده می‌کردند که این کار روی شتاب هواپیما همان تاثیر را می‌گذاشت که از پس سوز در هر دو موتور استفاده شود و از طرفی هم دود به شدت سیاه غلیظ موقعیت هواپیما را مشخص نمی‌کرد. یکی از ضعف‌های بزرگ فانتوم در طراحی‌های اولیه آن نبود مسلسل داخلی در آن بود. چون برای دوره کوتاهی عقیده بر این بود که جنگهای هوایی چرخشی در سرعتهای مافوق‌صوت غیرممکن است و در واقع به خلبانان یاد داده نمی‌شد که چگونه با این هواپیما با جنگنده‌های دیگر درگیر شوند. اما در واقعیت جنگهای هوایی معمولاً در سرعتهای زیر صوت دنبال می‌شدند چون خلبانان با کاهش سرعت خود تلاش می‌کردند پشت سر هواپیمای دشمن قرار بگیرند. ضمناً موشکهای هوابه‌هوای گرمایاب و هدایت‌شده آن دوران هم ضعیف بودند و شانس اصابت کمی داشتند. در نهایت این ضعف با اضافه کردن مسلسل ۲۰ میلیمتری شش لول ام۶۱ والکان در اف-۴ ئی جبران شد.[۱۸] هزینه‌ها
نکته: مقادیر این جدول با ارزش دلار آمریکا در سال ۱۹۶۵ بیان شده‌اند[۲۱] و تغییرات آن به ازای تورم محاسبه شده‌است. فانتوم در خدمت نیروی هوایی ایران
اولین اسکادران تخصصی جنگنده اف-۴ دی در شیراز-۱۹۷۱
نیروی هوایی شاهنشاهی در ابتدا تصمیم داشت جهت دور کردن میگهای نیروی هوایی شوروی، جنگنده اف-۱۱۱ را از کارخانه جنرال داینامیکس خریداری نماید. ولی با شکست پروژه این هواپیما، آمریکا تصمیم گرفت که جنگنده فانتوم را که در جنگ ویتنام امتحان خوبی پس داده بود را به ایران بفروشد. گفتنی است این هواپیما نیز در نبرد با جنگنده پیشرفته میگ-۲۵ ناکام ماند و ایران مجبور شد از شرکت گرومن سوپر جنگنده اف-۱۴ تام‌کت را خریداری نماید.[۲۲] نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بعد از نیروی هوایی اسرائیل دومین مشتری این جنگنده از لحاظ تعداد سفارش به‌شمار می‌رود. تعداد دقیق فانتوم‌های تحویل شده به ایران از سوی آمریکا دقیقاً مشخص نیست. بر اساس یکی از برآوردها، ۲۹ فروند اف-۴ دی، ۱۶۲ فروند اف-۴ ئی و ۱۷ فروند آراف-۴ ئی به ایران تحویل داده شده است.[۲۳] منبع خبری دیگری روال سفارش و تحویل فانتوم‌ها به ایران را به این ترتیب معرفی کرده: سفارش ۳۲ فانتوم اف-۴ دی در ۱۹۶۷ و تحویل آنها در سپتامبر ۱۹۶۸، سفارش ۱۷۷ اف-۴ ئی و ۱۶ آراف-۴ ئی در ۱۹۷۳ و تحویل آنها در ۱۹۷۷.[۲۴] بسیاری از تجهیزات اضافه و قطعات یدک خریداری شده در آمریکا نگهداری می‌شده‌اند. خلبانان ایرانی این جنگنده در آمریکا و پاکستان دوره‌های آموزشی را طی کرده بودند. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران از این جنگنده در جنگ ظفار و کمک به سرکوب شورشیان عمان و همچنین پاسداری از مرزهای شمالی و غربی ایران در برابر تجاوزات هوایی پراکنده شوروی و عراق استفاده نموده است. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ و قطع رابطه ایران و آمریکا، این احتمال وجود دارد که این جنگنده با قطعات اصلی و مادر تجهیز نشده باشد. در طول جنگ ایران و عراق نیز ایران قطعات یدکی این جنگنده را از طرق مختلفی تامین می‌کرد. گاه این قطعات را در چهاچوب توافقاتی همچون ماجرای ایران-کنترا به طور مستقیم از آمریکا تامین می‌کرد. گاه با کمک دلالان اسلحه اسرائیلی به طور مخفیانه، و گاه نیز موتورهای ساخت رولز-رویس پی‌ال‌سی را از کشورهای اروپایی عضو پیمان ناتو خریداری و بجای موتورهای اصلی بدون قطعات یدکی جایگزین می‌کرد.[۲۵] پیروزی‌های هوایی هواپیماهای اف-۴ ایران در جنگ ایران و عراق
پیروزی‌های هوایی جنگنده‌های فانتوم در جنگ ایران و عراق که تاکنون نام خلبانان آن ثبت شده است
مشخصه‌های کلی اف-۴ فانتوم مشخصات عمومی
عملکرد
جنگ‌افزار
جستارهای وابسته
درباره وبلاگ  آخرین مطالب پيوندها
برای تبادل لینک ابتدا ما را با عنوان مستند و آدرس idanieleh.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد. ♣ نويسندگان
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تبادل لینک هوشمند 